In maart 2022 riepen bewoners van Utrecht Lunetten hun wijk uit tot ‘Zusterpark van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug’. Door het groen in de wijk te versterken en te verbinden met ander groen in de stad en het buitengebied, ontstaat er een park dat reikt tot aan de Utrechtse Heuvelrug. De kracht van Zusterparken is de betrokkenheid van inwoners, die zich actief inzetten voor het groen in hun omgeving. Cees van den Brink, inwoner en initiatiefnemer van Zusterpark Lunetten, vertelt hoe dit alles tot stand kwam en op welke manier het aansluit bij de waarden van Groen Groeit Mee.
“Zusterparken zijn een groeiende beweging van buurtvergroeners, die het groen in de stad willen versterken en als stapstenen willen verbinden met de Utrechtse Heuvelrug,” vertelt Cees van den Brink. “Het idee is dat we onze leefomgeving als park behandelen en groene lopers creëren vanuit de stad naar Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Zo krijgen we een leefomgeving waarin we tot rust komen en elkaar kunnen ontmoeten, maar ook bijdragen aan een beter klimaat en biodiversiteit.”
De tekst gaat verder onder de foto
Bloemkoolstructuur
Zusterpark Lunetten kenmerkt zich door het vele groen, dat als een ‘bloemkoolstructuur’ tussen de autoluwe woonerven ligt. Je kunt het zien als een schoolvoorbeeld van de Groene schakel theorie uit de Handreiking Nieuwe Woongebieden, waaraan Cees inhoudelijk bijdroeg (zie kader Handreiking Nieuwe Woongebieden).“Al ons groen is door verschillende schakels met elkaar verbonden,” licht Cees toe. “Lunetten wordt aan de buitenkant begrensd door de geluidswallen langs de snelwegen A27 en A12 en park De Koppel, waar veel diersoorten hun toevlucht zoeken. Van daaruit loopt de natuur via verschillende landgoederen, waaronder Amelisweerd en Rhijnauwen, helemaal door tot aan Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Aan de stadskant ligt het Beatrixpark met de Hollandse Waterlinieforten. Vanuit deze groene randen lopen allerlei wandelpaden, tunnels en watertjes als blauwgroene ‘vingers’ onze wijk in. Daar sluiten ze aan op Stadsboerderij Koppelsteede, waterlopen, bomenrijen, speeltuinen en uiteindelijk ook onze voor- en achtertuinen.”
Op deze manier kan iedere Lunetten-bewoner het parkgevoel ervaren en wordt het groen met zowel de stad als de natuur in het buitengebied verbonden. Op de hittekaart heeft Lunetten een beduidend andere kleur dan de rest van de stad en de biodiversiteit heeft één van de hoogste waarden van de provincie Utrecht. “We horen regelmatig de grap dat we hier straks de wolf nog zien rondlopen,” schertst Cees.
Handreiking Nieuwe Woongebieden
Bij de ontwikkeling van de Handreiking Nieuwe Woongebieden voor Groen Groeit Mee organiseerde de provincie Utrecht in een vroegtijdig stadium een sessie voor ‘betrokkenen van buiten’. Zo kon de ervaring van onder meer natuur- en milieuorganisaties, de agrarische sector, projectontwikkelaars en actieve bewoners zoals Cees worden meegenomen in de opzet en inhoud van het document.
Groen Ontwikkelplan Lunetten
Essentieel voor de ontwikkeling van Zusterparken is de bereidheid en wil van inwoners om actief met het groen in hun omgeving aan de slag te gaan. In Utrecht Lunetten kreeg dit vorm in onder meer het Groen Ontwikkelplan Lunetten (GOL), dat door inwoners zelf is opgesteld. “In het GOL is beschreven hoe we als inwoners en gemeente samen het groen in Lunetten willen beheren en doorontwikkelen,” vertelt Cees, die meeschreef aan het plan. “Ecologen en biologen uit de wijk hebben hiervoor een natuurwaarden-kaart gemaakt, waarop je kunt zien welke plekken grote waarde hebben voor de natuur en dus behouden moeten blijven. Dit helpt bij het beschermen van wat we al in de wijk hebben. Hoewel het GOL nog geen formele status heeft, vormt het een aanvulling op de Omgevingsvisie Lunetten zoals die door de gemeente Utrecht op basis van input van bewoners is vastgesteld. We gebruiken het om samen te bepalen waar stedelijke ontwikkelingen wel en niet kunnen plaatsvinden.”
De tekst gaat verder onder de foto
Burgerparticipatie aan de basis van het Zusterpark
Vanuit verschillende overheden wordt met interesse gekeken naar het participatieve proces waarmee het GOL tussen 2019 en 2021 tot stand kwam. “We hebben twee keer een burgertop gehad, waar met name de al actieve bewoners uit de wijk op afkwamen,” herinnert Cees zich. “Deze mensen hebben waardevolle voelsprieten en zijn enorm waardevol voor ons Zusterpark. Desondanks wilden we ook anderen stimuleren om input te geven, mensen die wel een mening hebben, maar niet naar een burgertop komen om deze te verkondigen. Mede ingegeven door de coronamaatregelen zijn we het groen ingegaan met een vragenlijst en bordjes met QR-codes. Hierdoor kregen we een dieper inzicht in wat er echt in de wijk speelt. Er bleek bijvoorbeeld best wat weerstand te zijn tegen verandering: ‘Het is toch al goed zo, waarom moet het allemaal anders?’. Dan helpt het om uit te leggen dat verandering, zoals het nieuwe knooppunt Lunetten-Koningsweg, toch wel boven ons hoofd hangt en we dit beter kunnen sturen als we proactief met ideeën komen.”
Positieve bemoeienis vanuit constructieve dialoog
Ook bezien vanuit de vijf groene waarden van Groen Groeit Mee* is Zusterpark Lunetten een waardevol gebied. Zo levert het park door de grote biodiversiteit en de brugfunctie naar de Utrechtse Heuvelrug een belangrijke bijdrage aan toegankelijk groen en veerkrachtige natuur. Verder is er in de wijk veel zichtbaar water en zijn belangrijke landschappelijke en cultuurhistorische elementen bewaard gebleven. Denk aan oude boomgaarden, de Oud Wulverbroekerwetering, het inundatiekanaal en de Waterlinieforten in het Beatrixpark.
De bemoeienis van de bewoners heeft hierin altijd een grote rol gehad, merkt Cees met trots op. “Toen Lunetten in de jaren ‘70 gebouwd zou worden, hebben de toekomstige inwoners zich flink in de plannen gemengd en daarmee heel wat voor elkaar gekregen. Deze constructieve dialoog is in het DNA van de wijk gaan zitten en geeft ons legitimatie om ‘eigenwijs te zijn’ waar het kan. In de afgelopen jaren hebben we twee salamanderpoelen en een natuurtuin aangelegd die door bewoners zelf beheerd worden. Ook hebben we regelmatig contact met de gemeente over de stedelijke ontwikkelingen die op de wijk afkomen.”
Droombeeld: stedelijke ontwikkeling groeit mee met het groen
Het is Cees zijn droom voor Zusterpark Lunetten, en voor stedelijke ontwikkeling in het algemeen,dat de gangbare denkwijze wordt omgekeerd. “We moeten het niet meer hebben over meegroeien van groen, maar over ontwikkelen vanuít het groen. Een Groen Ontwikkelplan, waarin je beschrijft en beschermt wat je al voor waardevols in de wijk hebt, kan daarbij enorm helpen. Uiteindelijk hoop ik dat iedereen, ongeacht waar hij of zij woont, kan genieten van de natuur en er tot rust kan komen. Samen kunnen we één groot park zijn.”
Zusterparken Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug
Zusterparken zijn een groeiende alliantie tussen het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug en initiatiefgroepen uit onder andere Utrecht en Amersfoort. Er zijn op dit moment negen Zusterparken: Rotsoord, Hof van Cartesius, Voordorp, Noordse Parkbuurt, Lunetten, Universiteit Utrecht, Riddertuin en Maximapark in Utrecht en Het Groene Spoor in Amersfoort. In ieder Zusterpark werken buurtbewoners op hun eigen wijze aan groenverbindingen, in verbinding met de gemeente, de andere Zusterparken en Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Meer informatie vind je op de website van Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug.
Contact
Wil je meer weten over Zusterpark Lunetten? Neem contact op met:
Cees van den Brink
Initiatiefnemer Groen Ontwikkelplan Lunetten en Zusterpark Lunetten
ceesvandenbrink@planet.nl
06 1820 4968
* In het Groen Groeit Mee Pact verbinden de partners zich aan vijf groene waarden bij de ontwikkeling van groen en landschap rondom dorpen en steden: 1) toegankelijk groen, 2) landschapsinclusieve landbouw, 3) veerkrachtige natuur, 4) beleefbaar landschap en 5) zichtbaar water.
